ABD Başkanı Donald Trump‘ın, yönetiminin federal hükümet tarafından devralınması gerektiğini söylediği başşehir Washington DC’nin, 1973 tarihinde çıkan maddeden bu yana “sınırlı özerk” yapısı ve kendi lokal idaresini oluşturma hakkı bulunuyor.
Washington DC, 1973’teki “Columbia Bölgesi İç İdare Yasası” (District of Columbia Home Rule Act) sayesinde kendi lokal idaresini oluşturma ve yönetme yetkisine sahip oldu.
Söz konusu yasa kapsamında, Washington DC’ye “sınırlı özerklik” tanınmış olsa da ABD Kongresinin, başşehir tarafından çıkarılan maddeleri gözden geçirme, veto etme ve gerektiğinde müdahale etme hakkı bulunuyor.
Kongre, Washington DC’nin bütçesi üzerinde denetim yetkisini de elinde tutuyor.
Başkan Trump’ın, Washington DC lokal idaresinin federal hükümet tarafından devralınmasına yönelik açıklamalarının akabinde, bölgenin “sınırlı özerk” yapısı merak uyandırdı.
Yasaya giden süreç
Washington DC’de mahallî idare hakkına ait talebin ortaya çıkmasında birkaç temel faktör rol oynadı.
ABD Kongresi’nin direkt yetkisi altında bulunan federal bölge Washington DC, ABD Anayasası 1. Unsur 8. Kısım 17. Karar yeterince “federal hükümetin tarafsızlığını korumak” maksadıyla rastgele bir eyalete bağlı değil.
Eyalet statüsü olmadığı için Washington DC sakinleri, federal vergilerini ödemeye devam etmelerine karşın ABD Senatosu’nda temsil edilme hakkına sahip değil. Kongre’nin bir öbür kanadı Temsilciler Meclisi’nde ise yasa tasarıları sunabilen, komitelere katılabilen fakat oy hakkı olmayan bir temsilcisi mevcut.
Eyaletler kendi mahallî yetkililerini seçme ve kendilerini yönetme yetkisine sahipken, maddeden evvel Washington DC federasyon tarafından atanmış yetkililer tarafından yönetildi.
Washington DC sakinlerinin, demokratik temsile sahip olmaması yasaya giden süreci başlattı.
Süreci hızlandıran öteki bir neden de “ırksal ve siyasi dışlanma sorunlarına” farkındalık kazandıran “Sivil Haklar Hareketi”ni destekleyen aktivistlerin, bölgenin mahallî idare hakkına sahip olma talebiydi.
Birçok aktivist, öz idare hakkının olmamasını siyahi nüfusun ağır olduğu bölgedeki “sistematik ırksal adaletsizliğin örneği” olarak tanımladı.
13 üyeli Columbia Bölgesi Konseyi
Dönemin ABD Başkanı Richard Nixon, bölgenin daha fazla özerkliğe sahip olması gerektiğini kabul ederek, 24 Aralık 1973’te, “Columbia Bölgesi İç İdare ve Hükümet Tekrar Yapılandırma Yasası”na imza attı.
Yasanın yürürlüğe girmesinin akabinde kurulan ve mahallî idarenin yasama organı olarak kabul edilen Columbia Bölgesi Kurulu, seçimle gelen lider ve 4 üye ile bölgenin 8 mahallesinden temsilciler olmak üzere toplam 13 üyeden oluşuyor.
Trump’a nazaran federal hükümet DC idaresini devralmalı
Ülkedeki birtakım Cumhuriyetçi isimler, yıllar içinde “1973 Home Rule Act” maddesine “federal çıkarlarla uyumsuz siyasetler üretebileceği ve başşehir üzerindeki federal otoriteyi zayıflatabileceği” gerekçesiyle karşı çıktı.
Bu isimlerden biri olan Trump, 2020’de Fox News’a verdiği demeçte, Washington DC’nin eyalet olma ihtimalini kesin biçimde reddetti.
Eyalet olması durumunda DC’nin, Kongre’deki güç istikrarını Demokratlar lehine değiştirme muhtemelliğine karşı çıkan Trump, “DC asla bir eyalet olamayacak. 2 Demokrat Senatör ve 5 de Kongre üyesi daha mı kazanmalarını istiyoruz? Bu asla olmayacak.” sözlerini kullandı.
Öte yandan Trump, sırf Washington DC’nin “eyalet olma” fikrine karşı çıkmakla kalmayarak, bölgenin büsbütün federal denetim altına alınmasını da savundu.
Başkentteki hata oranının ve evsizlerin sayısının hayli fazla olduğuna işaret eden Trump, Washington DC Belediye Başkanı Muriel Bowser yönetiminin “iş yapmadığını” savundu.
Federal hükümetin başşehrin idaresini devralması gerektiğini kaydeden Trump, “Washington DC’yi devralmalıyız, inançlı hale getirmeliyiz. Beşerler öldürülüyor. Mükemmel bir polis departmanı var ancak yanlışsız kullanılmıyor.” açıklamasında bulundu.
Trump, birinci vazife periyodunda de Washington DC’nin özerkliğini sınırlayan birtakım adımlar attı.
Bunların bir örneği olarak, Haziran 2020’de George Floyd’un öldürülmesi sonrası yapılan protestolar sırasında, belediye liderinin onayı olmadan Washington DC’ye federal kolluk kuvvetlerini ve askeri polisi konuşlandırması gösterildi. (AA)