Çay üreticileri ismine konuşma yapan Halil Üst, şunları söyledi:
- AKP’nin Çay Kanunu, yaş çay üreticisi için idam fermanıdır. AKP ve tek adam iktidarı, her vakit olduğu üzere halkın talep ve muhtaçlıkları doğrultusunda karar almıyor. Sermaye ve bir avuç yandaşın taleplerini, onların memnunluğunu tahsis ediyor. Hazırladıkları Çay Kanunu da motamot bu türlü olmuştur. AKP, 2008’de hazırladığı Çay Kanunu Taslağı’nı çay üreticilerinin reaksiyonu üzerine geri çekmek zorunda kaldı. Ulusal Çay Kurulu, tam da bu tarihte oluşturulmuştur. O maddede açıkça, kuru çayın dünya borsasında oluşacak fiyat üzerinden yaş çaya da fiyat verileceği belirtilmiştir. Bugün bu yasanın satır ortalarında açıkça söylenmekte olan, bunun yeniden bu türlü olacağının işaretlerini görmekteyiz.
- Bugün önümüze Çay Kanunu diye getirilen metin, AKP’nin kendi karanlık dehlizlerinde gizlice hazırlanmış, pişirilmiş, kamuoyu ile paylaşılmamış, Meclis’e indirilene kadar kendileri dışında öbür kimsenin haberi olmamıştır. Kamuoyu öğrenmesin diye özel bir uğraş sarf ettiklerini biliyoruz. Kanunun giriş, münasebet kısmında, ‘bitki kalitesini artırmak için yaş çay işleyen fabrikaların kontratlı tarım ile üretim sürecine dahil olmasına gereksinim duyulmaktadır’ diye bir metin var. Biz, kontratlı tarımın ne olduğunu ve neler getirdiğini şeker pancarından, buğdaydan, hayvancılıktan ve öbür tarım eserlerinden çok âlâ biliyoruz.
“YARIN KİRACI, EMEKÇİ OLACAĞIZ DEMEKTİR”
- Tarım eserlerinin alıcısı olan devlet bu alandan elini çektiğinde ve özelleştirildiğinde, bugün tarım eserlerinde yaşadığımız darboğazı ve dışarıya bağımlılığı yaşayacağız. Bu yasa, bölgemizde yapılan çay tarımını özel şirketlere teslim etmektedir. Kontratlı tarım demek, bugün sahip olduğumuz topraklarda yarın kiracı, personel ve gündelikçi olarak çalışacağız demektir. Yarın biz farkında olmadan şirketler topraklarımıza el koyacak, bunun örneklerini dünyada gördük ve ülkemizde de ne yazık ki yaşayacağız. Çayda kontratlı üreticilik demek, yaş çay üreticisi olarak özel şirket ya da ÇAYKUR’a her yıl çayının tümünü vereceğini, hatta ne kadar çay vereceğini taahhüt etmesi demektir. Kontrat dışında çayınızı diğerine satamazsınız. Üretici satarsa cezai karşılığı vardır. Taahhüt ettiğiniz kadar çay satmazsanız da kanun üreticiye ceza vermekle yükümlüdür.
- Kanun, toplam 15 unsurdan oluşmaktadır. Ve tek bir hususu üreticiyi korumamaktadır. ‘Çayı ıslah etme, kaliteyi artırma ve geliştirme’ ismi altında üçüncü hususta, yaş çay üreticisi için tuzaklarla dolu bir metin vardır. Böylesine engebeli, güç ve dik bir coğrafyada toprağın kazılması, çayın tekrar sökümünün ve dikiminin yapılması rastgele bir şeye bağlanmamıştır. Dördüncü unsur, yaş çay işleyen, paketleyen ve pazarlayan şirketleri A, B, C halinde kısımlara ayırmıştır. Ülkemizde üretilen çayın yüzde 10’u kadar ithalat özgür hale getirilmiş. Bu hususta, ithal edilecek çayın ileride artırılmasına pürüz bir durum yoktur.
“ÇAYKUR’UN DÜZENLEYİCİ VE DENETLEYİCİ YAPISI ORTADAN KALDIRILMIŞTIR”
- ÇAYKUR, çay işletmesi yapan sıradan şirketler statüsünde, A kategorisinde değerlendirilmiş. yani ÇAYKUR’un bugüne kadar bölgemizdeki çay tarımına ilişkin sorumlulukları ve belirleyiciliği elinden alınmaktadır. ÇAYKUR’un çay piyasasındaki düzenleyici ve denetleyici yapısı ortadan kaldırılmıştır. Beşinci husus ise kanun içerisindeki en çok tartışmaya açık olan unsurdur. Kanunda, ‘Yaş çay alım fiyatı, arz ve talep durumuyla üretim maliyetleri dikkate alınarak her yıl hasat devri başlamadan evvel belirlenir’ denmektedir.
- Arz ve talep durumuna nazaran yaş çayın fiyatının belirlenmesi çok sakıncalı bir unsurdur. Kanunun devamında, ‘Yaş çay bedelini, 2008 yılında kurulan Ulusal Çay Kurulu belirler’ diyor. AKP’lilerin yalnızca bu unsura muhalefet ettiklerini biliyoruz. Lakin bu kâfi değil. Kanun tümüyle sakıncalı ve yaş çay üreticisinin aleyhinedir. ‘Çay fiyatının belirlenememesi durumunda da Vergi Metot Kanunu’nun 298. hususu kararları uygulanır’ diyor. Unsurun bu bendi çok sakıncalı, tartışılır ve ucu açık bir husustur. Çayın fiyatının belirlenememesi ne demektir? Bir bölgenin geçim kaynağı olan esere paha biçilememesi olamaz.