Türkiye’de yılın ikinci yarısında ihracat ve büyümenin yavaşlayacağına dikkat çeken Valli artan dış finansman gereksinimlerinin TL üzerinde baskı oluşturup, enflasyona ait üst istikametli riskleri artıracağını söyledi. Valli’ye nazaran euro/dolar paritesindeki düşüş dış ticaret istikrarında bozulmayı artırarak cari açığın daha da yükselmesinde tesirli oluyor.
İtalyan bankacılık kümesi UniCredit’in Küresel Araştırma Kısım Lideri Marco Valli Türkiye’de yılın ikinci yarısında ihracat ve büyümenin yavaşlayacağını, artan dış finansman gereksinimlerinin TL üzerinde baskı oluşturup, enflasyona ait üst taraflı riskleri artıracağını söyledi. Dünya’dan Elif Karaca‘nın sorularını yanıtlayan Valli, ihracattaki yavaşlamanın cari açıkta artışa neden olacağını, bunun yanı sıra euro/dolar kurundaki düşüşün de dış ticaret istikrarında bozulmayı artırarak cari açığın artmasında tesirli olduğunu söz etti. Valli Avrupa’daki resesyon beklentisiyle ilgili olarak da, Avrupa’daki yavaşlamanın AB pazarına daha fazla bağımlı olmaları nedeniyle bilhassa otomotiv ve dokuma kesimleri üzerinde daha büyük tesirlerinin olabileceğini belirtti.
İHRACAT YAVAŞLADI
Avrupa ekonomilerindeki yavaşlamanın, AB ülkelerine yapılan ihracatın toplam ihracatın yüzde 40’ından fazlasını oluşturması nedeniyle dış talep kanalıyla Türkiye’nin büyümesi üzerinde aşağı taraflı baskı oluşturacağını belirten Valli, Türkiye’nin mal ihracatının yıllık büyüme suratının ikinci çeyrekten bu yana zati yavaşlamış durumda olduğunu da hatırlatıyor. Türkiye’nin ucuz güce erişiminin ihracatına bir ölçü dayanak verebileceğini ve 2022 büyümesine özel tüketimin akabinde ikinci en büyük katkıyı ihracatın yapacağını belirten Valli, lakin bunun çoğunlukla bu yılın birinci yarısındaki güçlü performansın bir yansıması olduğu görüşünde.
Enflasyonun ABD ve Avrupa’da tepeyi gördüğünü ve artık önümüzdeki devirde kademeli olarak gerileyeceğini düşünüyor musunuz, ya da hâlâ üst taraflı riskler var mı? Sizce Fed ve ECB müdahale etmek için çok mu geç kaldı?
Enflasyon ABD’de muhtemelen tepeyi gördü, lakin kısa mühlet içinde yüzde 10’a yanlışsız gitmesi beklenen euro bölgesi için şimdi tıpkı şeyi söyleyemeyiz. Lakin, ABD’de çekirdek enflasyonun inatçı bir biçimde yüksek seyrettiğini gösteren Ağustos TÜFE verisi bize “zirvenin” aslında en kıymetli şey olmadığını söylüyor. Burada aşağı taraflı trendin suratı çok daha değerli olacak. Fed çok geç müdahale etmeye başladı ve artık çok talep ve çok ısınan işgücü piyasası ile uğraşmak zorunda. Bu nedenle, talep yavaşlayana ve fiyatlar kanıya kadar faizlerin daha da üste çekilmesi gerekiyor. Lakin bu da çok sıkılaştırma ve bir sert iniş riskini artırıyor.
Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB) işi ise çok daha sıkıntı zira enflasyon yüklü olarak arz odaklı ve hanehalkı gerçek gelirlerini ve şirket karlarını eriterek ekonomik faaliyet üzerinde aşağı taraflı baskı oluşturuyor. Euro bölgesinin yapısal eksiklikleri, para siyasetinin transfer düzeneğinde parçalanma ve bozulma riskleri yaratarak külfetlerin aşılmasını zorlaştırıyor. Genel olarak, ECB’nin çok geç harekete geçtiğini düşünmüyorum.
Artan güç maliyetleri ve Rusya kaynaklı arz kesintileri dikkate alındığında ECB’nin Avrupa’da resesyona yol açmadan enflasyonu düşürebileceğine inanıyor musunuz?
Bu hususta şüpheliyim. Her şeyden evvel, ECB hareketlerinden bağımsız olarak muhtemelen bir resesyon yaşanacak. Yüksek emtia fiyatlarının oluşturduğu baskı iktisadın büyümeye devam etmesinin önünde çok güçlü bir mani. İkincisi, ECB enflasyon beklentilerini sabitlemek için kendisini oranla sınırlamıyor. ECB eylül toplantısında birinci sefer, ikinci çeşit tesir riskini azaltmak için ekonomik aktiviteyi “azaltmak” istediğini açıkça söz etti. Bunu telaş verici buluyoruz, zira ECB’nin iç talep pandemi öncesi düzeylerin altında olduğu halde fiyat baskısının büyük ölçüde dış faktörleri yansıttığı gerçeğine karşın enflasyonu süratle aşağı çekmek istediği manasına geliyor. Bu kaideler altında, daha yüksek faiz, ekonomik aktivitede ivme kaybını hızlandıracak ve güç şokunun tesirlerini çok fazla yeni kaynak kullanmadan azaltmanın yollarını bulmaya çalışan hükümetlerin işini zorlaştıracak. Para siyasetinin tesirlerinin gecikmeli olarak görüldüğünü unutmamak gerekiyor.
Avrupa ekonomilerinde bir yavaşlamanın Türkiye için ne üzere tesirleri ne olur? En çok hangi dallar etkilenir?
Avrupa ekonomilerindeki yavaşlama, AB ülkelerine yapılan ihracatın toplam ihracatın yüzde 40’ından fazlasını oluşturması nedeniyle dış talep kanalıyla Türkiye’nin büyümesi üzerinde aşağı taraflı baskı oluşturacaktır. AB pazarına daha fazla bağımlı oldukları göz önüne alındığında resesyonun otomotiv, dokumacılık ve giysi kesimleri üzerindeki tesiri daha büyük olabilir. Bununla birlikte, Türkiye’nin ucuz güce erişimi, Avrupa’ya yaptığı güç ağır ihracatına bir ölçü takviye verebilir. İhracatın bu yıl yüzde 5’i aşabilecek büyümeye yaklaşık 2 puan katkıda bulunmasını bekliyoruz. Sonuç olarak, 2022 büyümesine özel tüketimin akabinde ikinci en büyük katkıyı ihracat yapacaktır. Lakin bu, çoğunlukla bu yılın birinci yarısındaki güçlü performansın bir yansımasıdır.
İhracat ve büyüme tarafında yılın ikinci yarısı için nasıl bir performans bekliyorsunuz?
Yılın ikinci yarısında hem büyüme hem de ihracatın ivme kaybetmesini bekliyoruz. Esasen Türkiye’nin mal ihracatının yıllık büyüme suratı ikinci çeyrekten bu yana yavaşlamış durumda. Bununla ilgili olarak, euro faturalı süreçlerin Türkiye’nin ihracatındaki hissesi ithalatından daha büyük olduğundan, euro/dolar kurundaki düşüş de dış ticaret istikrarında bozulmayı artırarak cari açığın artmasında tesirli olmaktadır. Büyüme suratını kaybettiği için talep şartları daha az enflasyonist olacak, lakin ihracattaki yavaşlama cari açığın artmasına neden olacaktır. Artan dış finansman gereksinimleri ise TL üzerinde baskı oluşturup, enflasyona ait üst taraflı riskleri artırabilir.