Devrimci Personel Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi (DİSK-AR) tarafından hazırlanan “Türkiye Personel Sınıfının Görünümü 2021” kitabı yayınlandı. Doç. Dr. M. Hakan Koçak koordinatörlüğünde yürütülen araştırma, personellerin çalışma şartlarındaki sıkıntıları bir kere daha ortaya koydu. Araştırmaya nazaran, emekçilerin yüzde 60’ı çalışma saatlerinin uzun olduğunu söylerken, haftalık yasal çalışma mühleti olan 45 saatin üzerinde çalışan çalışanların oranı ise yüzde 59.3’e ulaşıyor. Çalışanların yüzde 37’si son 12 ayda fazla mesai yaptığını söylerken, yaptığı işe karşılık adil bir fiyat aldığını düşünenlerin oranı ise yalnızca yüzde 31. Araştırmada öne çıkan bulgular şöyle sıralanıyor:
- İşçilerin yaklaşık yüzde 71,7’si çalışma hayatının en değerli problemini işsizlik olarak söz ediyor. Çalışma hayatının öteki en değerli problemleri yüzde 65,2 düşük fiyat, yüzde 44,8 kayıt dışı istihdam, yüzde 43 uzun çalışma süreleridir.
- İşçilerin fiyatlarından memnuniyet oranı epeyce düşük. Emekçilerin yalnızca yüzde 31’i yaptığı işe karşılık adil bir fiyat aldığını belirtiyor.
- İşçilerin yüzde 60’ı çalışma saatlerinin uzun olduğunu tabir ediyor. Yasal çalışma müddeti olan 45 saatin üzerinde çalışan çalışanların oranı yüzde 59,3’tür. Çalışanların yüzde 37’si son 12 ayda fazla mesai yaptığını söylüyor.
- İşçilerin yüzde 53,3 kiracı, yüzde 42’si mesken sahibi yüzde 4,8’i ise mesken sahibi değil lakin kira da ödemiyor. TÜİK’e nazaran Türkiye çapında konut sahipliği yüzde 58,8 iken emekçilerde bu oran yüzde 42’ye geriliyor.
- İşçilerin büyük kısmı yıllık müsaadelerini ya meskende ya da memlekette/köyde geçiriyor. Personellerin yüzde 42’si yıllık müsaadelerini konutta geçirdiğini belirtiyor. Yüzde 33’ü ise memlekete yahut köye gittiğini belirtiyor.
- Araştırmaya katılan emekçilerin yüzde 47’si 10’dan az personel çalıştıran işyerlerinde istihdam ediliyor. 10-30 personel çalıştıran işyerlerinde çalışan çalışanların oranı yüzde 27 iken 100-249 personel çalıştıran işletmelerde çalışan emekçilerin oranı ise yüzde 7,8’dir.
İşçiler başkanlık sistemini olumsuz değerlendiriyor
- İşçilerin sırf yüzde 26,9’u başkanlık sistemini olumlu olarak beyan ederken, yüzde 44,5’i başkanlık sistemini olumsuz kıymetlendiriyor. Bayanların yaklaşık yüzde 47’si, erkeklerin yüzde 43,5’i başkanlık sistemini olumsuz kıymetlendiriyor. Eğitim düzeyi artıkça başkanlık sistemini olumsuz bulanların oranı artıyor.
- İşçilerin yüzde 66,5’i Hükümet’in göçmenler/sığınmacılar hakkındaki siyasetini olumsuz buluyor. Bayanların yüzde 67,7’si, erkek çalışanların ise yüzde 66’sı Hükümet’in göçmenler/sığınmacılar hakkındaki siyasetini olumsuz buluyor.
- Erkek emekçilerin yüzde 55,3’ü bayanların çalışmak için eşlerinden müsaade alması gerektiğini düşünüyor. Bayanların yüzde 28’i bu görüşü paylaşıyor.
Kadınların birçok konut içi bakım yüklerinin kendilerine tanımlanmasını kabul etmiyor
- Kadın çalışanların yüzde 65’i konut içi bakım yüklerinin bayanın sorumluluğu tabirinin yanlış olduğunu söylemektedir. Bir diğer tabirle bayanların büyük çoğunluğu klasik cinsiyete dayalı iş bölümü̈ etrafında bakım rollerinin yalnızca kendilerine tanımlanmış olmasını kabul etmezken, erkeklerin yarısından daha azı bu rol paylaşımına karşı çıkmakta ve çocuk hasta ve çocuk bakmak sırf bayan işi değildir diye düşünmektedir.
- İşçilerin yaklaşık yarısı bayana yönelik şiddeti önlemek üzere Türkiye tarafından onaylamış olan İstanbul Sözleşmesi’nden çıkılmasını yanlış bulmaktadır. Bayanların yüzde 56’sı, erkeklerin yüzde 44,5’i İstanbul Sözleşmesi’nden çıkılmasını olumsuz bulmaktadır. İstanbul Sözleşmesi’nden çıkılmasını yanlışsız bulan emekçilerin oranı erkeklerde yüzde 24,1, bayanlarda yüzde 18,7 seviyesinde kalmaktadır.
- Ev işlerine ve bakıma 1-3 saat müddet ayıran bayanların oranı yüzde 47,6 iken, erkeklerde bu oran yüzde 34,8 ile sonlu kalmaktadır. Konut işlerine ve bakıma 3-6 saat ayıran bayanların oranı yüzde 23,7 iken erkeklerin oranı ise yüzde 9,7’dir. Konut ve bakım işlerine yalnızca 0-1 saat ayıran bayanların oranı yüzde 14,6 iken, erkeklerin yüzde 24,3’ü 0-1 saat ortasında mesken içi işler ve bakım rollerine ilgili vakit ayırdığını söylemiştir. Mesken ve bakım işlerine hiç vakit ayırmayan bayanların oranı yüzde 7,6 ile sonlu kalırken, erkeklerin oranı yüzde 29’a yükselmektedir.
Salgında geçinme zorlaştı, borçlanma arttı
- Salgında çalışanların yüzde 55’i borçlarının arttığını, yüzde 27’si faturalarının, yüzde 25’i ise kredi kartı borcunun ödenemediğini belirtilmiştir. Salgında personellerin borçluluğunun önemli bir biçimde artmış, geçim zorlaşmıştır.
- İşçilerin yüzde 66,4’ü salgında harcamaları azalttığını, yüzde 49,6’sı ise ucuz besinlere yöneldiğini tabir etmiştir. Araştırmaya katılan emekçilerin yüzde 32,4’ü kredi kartlarını daha fazla kullandıklarını söz etmişlerdir. Salgın ve ekonomik kriz devirlerinde hane iktisadını sürdürebilmek için alınan tedbirlere cinsiyete nazaran bakıldığında eğilimin farklılaşmadığı görülmektedir. Bayanların yüzde 66,8’i, erkeklerinde yüzde 66,2’si harcamaların azaltıldığını söz etmektedir. Bayanların yüzde 48,4’ü, erkeklerinde yüzde 50’si daha ucuz besinlere yönelmiştir.
Salgında İŞKUR takviyelerine ulaşabilen çalışanların oranı sırf yüzde 32
- İşçilerin pandemide aldıkları yardımın ana kaynağı aileleri olduğunu görülmektedir. Çalışanların yüzde 39’u ailesinden yardım aldığını beyan etmiştir. Kısa çalışma ödeneği ve fiyatsız müsaade ödeneği alanların toplam oranı yüzde 32,5 olmuştur.
- İşçilerin yüzde 57’si salgında emekçilerin daima ulaşılabilir olmasını kıymetli bir sorun olarak tabir etmişlerdir. Bayanların daima ulaşılabilir olmaktan daha fazla şikâyetçi olduğu görülmektedir. Bayanların yüzde 65,9’u daima ulaşılabilir olmak zorunda olduklarını söylerken, yalnızca yüzde 9,4’ü bu fikre katılmadığını söylemiştir.
- Salgın devrinde Hükümetin hudutlu seviyede sağladığı takviyelerin emekçiler açısından da kâfi bulunmadığı görülmektedir. Çalışanların yüzde 43,5’i verilen toplumsal takviyeleri olumsuz bulduklarını belirtmektedir. İştirakçilerin sadece yüzde 28,5’i dayanakları olumlu bulmaktadır. Takviyeleri ne olumlu ne olumsuz bulanların oranı ise yüzde 24,5’tir.