BURSA (İGFA) – Makedonya Hükümdarı Büyük İskender’in kumandanlarından Antigonius Monophthalmos tarafından M.Ö. 316’da kurulan, Bithynia, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı medeniyetinin izlerini bugün bile hala bariz olarak taşıyan Bursa’nın İznik İlçesi’nde her köşeden adeta tarih fışkırıyor.
2015 yılından bu yana Bursa Büyükşehir Belediyesi’nin sponsorluğunda hafriyat çalışmalarının sürdüğü tiyatro da Roma periyoduna ilişkin Anadolu’nun ayakta kalan en görkemli yapıtlarından biri pozisyonunda. Düz bir alana inşa edilerek tonozlarla yükseltilmesi nedeniyle mimari açıdan Türkiye’deki tek örnek olan tiyatro, MS. 2’nci yüzyılda Roma İmparatoru Trajan tarafından, Bithynia Valisi olan tarihçi ve müellif Plinius’a yaptırıldı.
Bir devir gladyatör dövüşlerine konut sahipliği yapan tiyatro, Hristiyanlığın akabinde tiyatronun yasaklanmasıyla birlikte dini alan olarak kullanıldı. 358, 362 ve 368 yıllarındaki büyük sarsıntılarda ziyan görüp onarılan tiyatro, İznik’in savunulması için feda edilirken, tiyatrodan sökülen kesimler surların güçlendirilmesinde kullanıldı.
İZNİK’İN BÜTÜN TARİHİ SÜRECİ
Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın müsaadesiyle birinci olarak 1980 yılında hafriyat çalışmalarının başladığı Roma Tiyatrosu’ndaki hafriyatlar, Bursa Büyükşehir Belediyesi’nin devreye girmesiyle 2015 yılından itibaren Dokuz Eylül Üniversitesi Arkeoloji Bölümü’nün başkanlığındaki bir takım tarafından sürdürülüyor. İznik Müze Müdürlüğü başkanlığında yapılan kazılara başkanlık eden Dokuz Eylül Üniversitesi Arkeoloji Kısmı Öğretim Üyesi Doç.Dr. Aygün Ekin Meriç, “Tarihi kayıtlardan Roma Tiyatrosu’nun 2’nci yüzyılda yapıldığını biliyoruz. Fakat yaptığımız hafriyatlarda Milattan Evvel 6’ncı yüzyıla kadar inen Ion Kolonizasyonu devrine ilişkin seramikler bulduk. Bu çok değerli. Yani tiyatro yapılmadan evvel de burada hayatın varlığı tespit edilmiş oldu. Burada yalnızca tiyatro yok. Tiyatro öncesi var, sonrası var. Burada tiyatro var, kilise var, 8 tane Osmanlı çini fırınımız var. Ben burayı İznik’in Höyüğü olarak görüyorum. MÖ evvel 6’ncı yüzyıldan, MS 17’nci yüzyıla kadar geçen bir evrede daima bir kullanımı var bu alanın. Büyükşehir Belediyesi’nin katkılarıyla onarım yapıldı ve uygulaması da tamamlandı. Bu yılsonuna kadar projenin bitmesi ve tiyatronun ziyarete açılması planlanıyor. Bu projeyle İznik’in bütün katmanlarını bir yapıda görmek mümkün olacak. Yani girdiğinizde siz burada evvel tiyatroyu göreceksiniz. Sonra dini kullanım evresini göreceksiniz. Buradaki kilise yapısı göreceksiniz Çini fırınlarını göreceksiniz. Ve tiyatro böylece İznik’in bütün tarihi sürecini bu yapıda göstermesi bakımından da çok değerli. Ve beşerler artık tiyatroya gelecekler, gezecekler. Artta bizim yaptığımız tiyatro etrafındaki kazılarımızı da görecekler” diye konuştu.
ÇEKİM MERKEZİ OLACAK
Bursa Büyükşehir Belediye Lideri Alinur Aktaş, beraberindeki İznik Belediye Lideri Kağan Mehmet Usta ile birlikte tarihi İznik Roma Tiyatrosu’nda devam eden çalışmaları yerinde inceledi. Uygulamaları tamamlanma etabına gelen onarım projesi hakkında Hafriyat Lideri Doç.Dr. Aygün Ekin Meriç’ten bilgi alan Lider Aktaş, İznik Müze Müdürlüğü başkanlığında devam eden hafriyat çalışmalarına Büyükşehir olarak dayanak verdiklerini hatırlattı.
Bursa Kültür Varlıklarını Muhafaza Bölge Kurulu’nca onaylı proje kapsamında çalışmaların sürdüğünü hatırlatan Lider Aktaş, “İznik Roma Tiyatrosu projesinde temel yaklaşım; mevcut oturma basamakları, sahne kısmı ve öbür yapı kalıntılarının olumsuz müdahale ve eklentilerden arındırılmasına, uygun bir halde korunması için dondurma ve derz süreci yapılmasına yönelik oldu. Uzun yıllardır İznik turizmine kazandırılmaya çalışılan Roma Tiyatrosu’nda, bizim çalışmalarımızla birlikte, yerli ve yabancı turistlerin alanı gezmesine yönelik seyahat güzergâhı oluşturuldu. Oturma basamaklarının üst kısmında yer alan seyir platformu oluşturuldu ve alanın net bir halde izlenebilmesi sağlandı. Dondurma süreçleri, derz çalışmaları, seyir platformu ve seyahat rotasına yönelik çalışmalar devam ediyor. Aralık ayına kadar çalışmaları bitirmeyi hedefliyoruz. Ben inanıyor ve ümit ediyorum ki ziyaret noktasında Türkiye’deki en tezli amfi tiyatrolardan bir tanesi olacak ve İznik’in asıl çekim merkezi burası olacak. Yalnızca İznik için değil, yalnızca ülkemiz için değil, insanlık ismine yapılmış bu çok hoş yatırımı bütün dünyayla buluşturmanın heyecanını yaşıyoruz” diye konuştu.
