Türkiye’nin insansız hava araçları seyahatinde başrolde olan BAYKAR’ın yaklaşık 300 milyon dolarlık bir yatırımla ‘motor’ üreteceğini duyurması dikkate paha. Uzmanlara nazaran, bu yolla BAYKAR yurt dışından motor alımını tahminen de sonlandıracak ve milyonlarca dolar cepte kalacak. Motorun çok önemli bir ihracat potansiyeli taşıyacağı beklentisi de var.
TRT Haber’den Sertaç Aksan, Baykar’ın 300 milyon dolarlık dev yatırımını Savunma Sanayii Araştırmacısı Anıl Şahin ile kıymetlendirdi. Haberde yer alan ayrıntılar bu biçimde:
İstanbul’da düzenlenen SAHA EXPO bu yıl TUSAŞ’a yönelik terör saldırısı nedeniyle durağan geçti. Kimi yeni projelerin açıklanması ileri bir tarihe ertelendi kimi yeni adımlarsa daha düşük çaplı duyuruldu.
BAYKAR’ın kendi imkanlarıyla yeni bir motor üreteceğine dair açıklaması da bu nedenlerle biraz geri planda kaldı. Türk savunma sanayiinin en değerli oyuncularından birinin neden motor üretmek istediği elbette temel soru. Yeni bir ambargo riski ya da çok sayıda motor muhtaçlığı akla gelen birinci etmenler.
Ancak BAYKAR’ın bugüne kadar izlediği yol haritası farklı bir noktayı da pas geçmememiz gerektiğini gösteriyor. Şirket, imza attığı işlerde daima ‘mümkün olan en verimli seçeneği’ tercih etmesiyle biliniyor. Yaklaşık 300 milyon dolar bütçeyle yeni bir motor geliştireceklerini duyurmaları tüm bunları alt alta koyunca üzerine konuşulmasını ziyadesiyle hak ediyor.
Savunma Sanayii Araştırmacısı Anıl Şahin ile hem bu sorulara karşılık aradık hem de yeni motorun dal için ne manaya geldiğini konuştuk.
BAYKAR NEDEN MOTOR ÜRETMEK İSTİYOR?
Bu soruya karşılık aramadan evvel işimize yarayacak kimi temel bilgileri hatırlatalım… BAYKAR, dünyanın en fazla ülkeye en fazla sayıda SİHA ihracatı gerçekleştiren markalardan biri. Şimdiye kadar 33 ülkeye Bayraktar TB2, 10 ülkeye AKINCI TİHA ihraç ettiler. Şu ana kadar 700 adetten fazla çeşitli tiplerde İHA platformu üretmeyi başardılar.
Anıl Şahin, bu ihracatın farklı faktörleri de beraberinde getirdiğini anlatıyor. Bilhassa Bayraktar TB2 SİHA için hayli yüksek adetlerde motor tedariki gerçekleştirildiğinin altını çiziyor. Bunların bir kısmının yeni Bayraktar TB2’lerde bir kısmınınsa eski TB2’lerde kullanıldığını belirtiyor.
“Çünkü mevcut Kanada üretimi Rotax 912 motorunun makul bir uçuş saatinin akabinde değiştirilmesi gerekiyor. Bundan dolayı de BAYKAR, yalnızca TB2 için yıllık yaklaşık 200 adet motor tedarik ediyor” diyor.
Basit bir matematikle ünite fiyatı 20 ila 30 bin dolar ortasında değişen Rotax 912 motoru için BAYKAR’ın kasasından her yıl yaklaşık 6 milyon dolar çıktığını kelamlarına ekliyor.
AKINCI VE KIZILELMA İÇİN DE MOTOR ÜRETİLECEK
Her ne kadar TB-2 ön plana çıksa da artık sahnede AKINCI ve KIZILELMA üzere dev platformlar da var. Bu araçlarda çok daha gelişmiş türbin motorlar kullanılıyor.
SİHA’ların en kritik bileşeni olan motor alanında bağımsızlık ve tasarruf elde etmek için BAYKAR’ın bir motor yatırımına başladığını söylüyor Şahin. Bu kapsamda da kolaydan zora gerçek giden bir yaklaşım uyguladıklarından bahsediyor. Bu yüzden de birinci olarak teknoloji düzeyi daha düşük olan Bayraktar TB2’nin motoru millileştirildiği ve BM-100 ismiyle seri üretime hazır hale getirildiğini belirtiyor.
BM-100’ün akabinde 300 milyon dolarlık bir yatırımın sonucu olarak AKINCI ve KIZILELMA için yerli motorlar geliştirileceğini de kelamlarına ekliyor.
“DAHA FARKLI BİR MOTOR BİZİ BEKLİYOR”
Bugüne kadar SİHA motorlarını ülkemizde kamu kurumlarının ürettiğini biliyoruz. Artık özel bir şirket çok önemli bir bütçeyle bu alana giriyor. Anıl Şahin, Türk şirketlerin kabiliyetlerinin bu projede de ‘iş birliği’ içerisinde ilerleyeceği görüşünde:
“Kamu kuruluşları tarafından SİHA’ların kullanımına yönelik şu ana kadar sırf turbodizel motor üretimi gerçekleştirildi. O motor da hem Bayraktar TB3 hem de ANKA ve AKSUNGUR SİHA’lar tarafından kullanılıyor.
Ancak AKINCI için turboprop motor gerekiyor. KIZILELMA için turbofan motor geliştiriliyor. Bu motorların insansız platformların uçuş konseptlerine uygun statüde olması kural. Genelde beşerli hava platformları için geliştirilen motorlardan bahsediyoruz. Haliyle, çok uzun müddet havada kalmak üzere tasarlanan insansız platformlara bu motorları entegre etmek kolay olmuyor. Temelinde BAYKAR bu yatırımla gereksinimlerine en uygun olan motoru kendi imkanlarıyla geliştirmeyi hedefliyor.”
Yeni motorun gelecek periyotta TB-2 dışındaki platformlarda da kullanılması bekleniyor.
BAYKAR’IN YENI MOTORU HANGİ PLATFORMLARDA KULLANILACAK?
AKINCI ve KIZILELMA’nın birtakım motorlarının halihazırda Ukrayna’dan tedarik edildiğini biliyoruz. Haliyle Ukraynalı motor üreticisi firmayla BAYKAR’ın çok önemli bir dirsek teması var. Yeni motorda bu birlikteliğin tesirlerini merak ediyoruz.
Anıl Şahin, Sovyet ekosisteminden elde edilen çıktılarla geliştirilen bu motorların kimi avantajları ve dezavantajlarının olduğuna dikkat çekiyor. BAYKAR’ın geliştireceği motorların ise daha çok NATO standartlarında olmasını bekliyor.
MİLLİ UÇAK MOTORU: TÜRKİYE ‘EN İYİLER’ ORTASINA GİREBILİR
BAYKAR imzalı yerli motorların hangi platformlarda kullanılacağı problemine de açıklık getiriyor Şahin. Birinci etapta; Bayraktar TB2, AKINCI ve KIZILELMA öne çıkıyor. Lakin orta safhalarda farklı hava araçları için geliştirilen farklı motorları da görebileceğimize işaret ediyor.
Muhtemel bir ihracat problemi için de küçük bir parantez açıyor ve “İHA platformlarına özel olarak motor geliştirmek farklı bir nokta. Şayet bu alanda geliştirilecek motorların teknik avantajları çok yüksek olursa kıymetli bir ihracat performansı da gözlemleyebiliriz” diyerek kelamlarını tamamlıyor.