Bankaların döviz süreçlerinde alış-satış makası dün prestijiyle 1,3 lirayı aştı. Döviz cinsinden ödeme yapması gereken endüstriciler, ödemelerinin olduğu gün dövizi 19,40’tan bozdurup, 15-20 gün sonra bankalardan 20,5’ten geri alınca ziyan etmeye başladıklarını; maliyet hesabı yapmakta ve fiyat belirlemekte zorluk yaratan bu durumun tesirlerinin en geç seçimden sonra iç piyasadaki fiyatları artıracağını söylüyor.
Sozcu.com.tr’ye konuşan TOBB Lider Yardımcısı ve Kocaeli Sanayi Odası Lideri Ayhan Zeytinoğlu, “Resmi kurun maliyet kuruyla ilgisi yoksa, maliyet kuru kullanılır. Bunu fiyat artırıcı bir öge olarak görebiliriz” dedi.
Ostim Endüstrici ve İş İnsanları Derneği (OSİAD) Lideri Süleyman Ekinci ise, bu artırımlardan otomotivden mobilya ve dış cephe kaplamaya, çatal bıçaktan cam eserlerine kadar birçok eserin nasibini alacağına işaret etti.
‘HERKES 21 TL’LİK DOLARI BAZ ALIYOR’
Sozcu.com.tr’ye konuşan Ege Bölgesi Sanayi Odası (EBSO) Lideri Seçkin Yorgancılar, “Aldığınızla sattığınız döviz ortasında 1 TL’den fazla fark var. 19,4-19,5’ten bozduğunuz doları almaya kalktığınızda 20,5-21 düzeyleriyle karşılaşıyorsunuz. Bu da döviz borcu olanların maliyetini etkileyen bir durum. Maliyet yaparken herkes 21 liralık doları baz alıyor” diye konuştu.
‘ÜRÜN FİYATLARINA YANSIYACAK’
Ayhan Zeytinoğlu’nun aktardığına nazaran ise, dövizde alım ve satım ortasında açılan makasın her geçen gün büyümesi bilhassa ithalat yapan ihracatçıları olumsuz etkiliyor. Türkiye’deki değerli oranda ihracatçının tıpkı vakitte ithalatçı olmasından ötürü da çok geniş bir kesim bu durumdan olumsuz etkilenerek maliyet hesabı yapamaz hale geldi.
“Genelleme yaparsak, 100 liralık ihracat yapan bir kişi 70 liralık da ithalat yapıyor” diyen Zeytinoğlu, “Dövizde alım ve satım ortasındaki makasın açılması maliyet olarak geri dönüyor ve endüstricinin kasasına ziyan olarak yazıyor” dedi. Bu maliyet artışlarının eser fiyatlarına ‘yansıtılabildiği kadar yansıtılacağını’ söyleyen Zeytinoğlu, “Dolayısıyla bu aslında fiyat artışı manasına gelir” dedi ve şöyle devam etti:
“Ağırlıklı olarak ithalata dayalı ihracat yapan dallar, yani demir-çelik, makine, kıymetli metaller, alüminyum, bakır üzere metaller ve ham unsuru Türkiye’de üretilmeyen tüm öbür dalların ve buna bağlı sonuncu eserlerde problemler oluşacaktır. Bir tesiri de, ham maddeyi ithal eden ihracatçı mal temininde zorluk yaşarsa ihracatı düşebilir.”
‘ETKİSİ EN GEÇ SEÇİMDEN SONRA GÖRÜLÜR’
Süleyman Ekinci de döviz süreçlerinde açılan alım ve satım farkından bilhassa etkilenecek alanları plastik sanayi, medikal eserler, kimyevi materyaller, demir çelik, ahşap eserleri, ilaç sanayinden iplik ve kereste olarak sıraladı ve bu alanlara bağlı olan son eserlerde de yeni fiyat artışları olabileceğini söyledi:
“Girdi fiyatı, maliyeti ne ise eserin fiyatına da yansıyor bu oran. Halihazırda fiyatlara yansıyan bir artış yok ancak bu türlü giderse bir hafta, on gün içinde yansır, en geç seçimden sonra tesirleri görmüş oluruz.”
‘İŞLEMLER YALNIZCA KAPALIÇARŞI’YA DEĞİL, KAYIT DIŞINA DA KAYDI’
Öte yandan Ekinci, kurda alım ve satım ortasındaki açılan makastan ötürü ‘iç piyasa barışının bozulduğunu’ ve ihracattaki kâr marjının aşağı çekildiğini söz etti ve bu durumdan korunmak için kayıt dışına yönelimin arttığının da altını çizdi.
“İhracatta ve iç piyasada şöyle bir ıstırap var: Yurt dışına mal gönderdiğinizde gelen dövizin yüzde 40’ını TL’ye çevirme zaruriliği var. 20-25 gün sonra da döviz cinsinden ödemeler oluyor. O gün 19,40’tan bozdurulan döviz, 20 gün sonra 20,5’ten geri alınıyor” diyen Ekinci, şöyle devam etti:
“Dövizle mal alıp, burada satıp, döviz borcunu ödeyenler için ortadaki kur farkı neyse o kadar ziyan oluşuyor. Firmalar da kendini korumak için özgür piyasadaki kurdan alım yapıyor. Kimse bankalardan süreç yapmak istemiyor. Süreçler yalnızca Kapalıçarşı da değil, döviz ofisleri hatta tabiri caizse merdiven altına, açıktan süreç yapanlara yani kayıt dışına kaymaya başladı.”