Avrupa Birliği (AB) Kurulu, gelecekteki yaşanabilecek acil durumlarda malların, hizmetlerin ve şahısların özgür dolanımını, temel eser ve hizmetlerin bulunmasını sağlamayı amaçlayan yeni “Tek Pazar Acil Durum Enstrümanı” isimli krizi idare çerçevesi teklifini açıkladı.
Buna nazaran, AB Tek Pazarı için yeni bir kriz idare sistemi belirlenecek.
AB pazarını izlemek, farklı risk düzeylerini belirlemek ve uygun karşılığı koordine etmek için birkaç kademeden oluşan yeni bir sistem kurulacak. Düzenekte, “beklenmedik durum”, “teyakkuz” ve “acil durum” düzeyleri olacak.
AB harekete geçti
Beklenmedik durum düzeyinde, Komite ve üye ülkeler krize hazırlığı artırmak için bağlantı ağı kuracak ve birlikte çalışacak.
Ciddi bir tehdit tespit edildiğinde, Komite teyakkuz düzeyini etkinleştirebilecek.
Bu evrede üye ülkeler Komite ile iş birliği içinde, tanımlanmış, stratejik olarak değerli mal ve hizmetlerin tedarik zincirlerini izleyecek.
Ayrıca, değerli eserlerde stratejik rezervler oluşturulacak.
Geniş kapsamlı tesiri olan bir kriz durumunda ise AB Kurulu acil durum ilan edilebilecek.
Acil durumda, AB pazarında özgür sirkülasyonun kesintiye uğramaması sağlanacak.
Serbest sirkülasyonuna mani olması öngörülen kısıtlamalar kara listeye alınacak. Tek taraflı kısıtlamalar süratle incelenecek ve önlenecek.
Acil durumlarda AB Kurulu ihale yoluyla alım yapabilecek
AB Kurulu krizle ilgili malların tedarik edilmesini teminat altına almak için üye ülkelere üretim sınırlarının genişletilmesini yahut tekrar konumlandırılmasını tavsiye edebilecek.
Komisyon, teyakkuz etabında oluşturulan stratejik rezervlerin amaçlı bir formda dağıtımını da önerebilecek.
Teyakkuz ve acil durum hallerinde, AB Komitesi ilgili mal ve hizmetlerin kamu ihalesi yoluyla alımını yapabilecek.
Acil durum ilan edildiğinde ise Kurul, şirketlere zarurî bilgi talebi gönderebilecek. Şirketlerin bu talebi derhal yanıtlaması gerekecek. Aksi halde para cezası kelam konusu olacak.
Komisyon, şirketlerden krizle ilgili eserler için öncelik dereceli üretimi de talep edebilecek. Firmalar buna uymak zorunda olacak. Talebi yerine getirmeyen firmalara para cezası uygulanabilecek.
Acil durumlarda muhakkak eserlerin derhal piyasaya sürülmesi için süratli test ve akreditasyon süreçleri de işletilecek.
Koronavirüste tedarik sıkıntısı
Teklifin yürürlüğe girmesi için Avrupa Parlamentosu (AP) ve üye ülkelerin onayı gerekiyor.
AB ülkeleri COVID-19 salgının başında süratle öteki üye ülkelerle olan sonlarını kapatmıştı. Bu durum pek çok eserde tedarik meşakkatine neden olmuştu.
Ayrıca, Avrupa’daki kimi firmalar salgın periyodunda kritik ehemmiyete sahip eserleri öncelikle AB dışındaki ülkelere tedarik etmişti.
Komisyon teklifi bu durumların tekrar yaşanmamasını hedefliyor.