Russell, “Dünyanın en güç işi unsurlu olmaktır” diyor. Mustafa Kemal’i birkaç cümleyle tanıtın deseler, “Bağımsızlık benim karakterimdir” cümlesinden çabucak sonra prensiplerinden, emelinden hiç vazgeçmeyen büyük devrimci kahraman tarifini eklerdim. Prensiplerden vazgeçmemek aslında en sıkıntı başarılan kahramanlıktır. Gazi için kazanılacak oy sayısı, alkış, övgü, dayanak, makam hiçbiri sırf kıymetli değildir. Yapılan hareket, alınan tavır ana hedefe hizmet ediyor mu? Bu soruya verilen cevaptır, kıymetli olan. Atatürk’ün en hakikat kararları vermesindeki fevkaladeliğin kaynağı bence bu ilkeli tutumudur. Bazı parti yöneticileri üzere iktidar, güç ve oy için prensiplerinden asla vazgeçmiyor.
Mustafa Kemal, kahraman olmayı hiçbir vakit amaçlamıyor. Hatta ana gayeye hizmet etmeyen şahsî, parlak kahramanlık davranışlarını küçümsüyor. Ordunun, milletinin, askerinin kahramanlığını överken öbür yandan, “Biz ferdi kahramanlık sahneleriyle meşgul olmuyoruz” diyor. Atatürk, temel gayesine ulaşma çabasında, aldığı kararlarla, yaptıklarıyla, cüretiyle kahraman oluyor. Hakikaten Çanakkale’de, Mustafa Kemal askeriyle omuz omuza büyük bir kahramanlık destanı yazıyor.
RAUF BEY’İN KAHRAMANLIĞI
Mustafa Kemal’in onaylamadığı kişisel kahramanlığa, Rauf Bey’in tavrı hoş bir örnektir. Paşa, İstanbul’un açık işgalinden evvel Rauf Bey’i, öbür mebusları Meclis’in kapatılması ve tutuklamalar olması konusunda uyararak Ankara’ya çağırıyor. Hatta yol parası da yolluyor. O, bu isteğe uymuyor.
Daha sonra, Rauf Bey’in Meclis’te işgalcilere direnme kararını; Mustafa Kemal, “cesur, parlak fakat ana gaye açısından çok da faydalı olmayan bir hareket” olarak niteliyor. Paşa’nın Malta’da hapsolacak parlak kahramanlara değil; Ankara’da kurulacak mecliste ve hükümette, o sıkıntı ve yıpratıcı gayrette yer alacak mütevazı kahramanlara gereksinimi var.
Mustafa Kemal, gündeme gelen problemlerin tahlilinde hep ana emeli dikkate alıyor. Ölçü, “ana hedefe” faydalı olmadır. Ana amaç milletin örgütlü gücünü temsil edecek, yeni kurulacak devletin temeli olacak meclisin Ankara’da bir an önce çalışmaya başlamasıdır. Evvel kuruluş sonra kurtuluştur, amaçlanan. Böylelikle ülkeyi muvaffakiyetle yönetecek hükümet kurulacak ve işgalcileri yurttan kovacak, savaşarak barışı kazanacak millet ve ordu örgütlenecek, güçlendirilecektir.
MİLLET/HALK SEVGİSİ
Atatürk’ün kişiliğinin yapı taşı milletine duyduğu sevgi ve tarih şuurudur. Mustafa Kemal’in en ağır şartlara, teslim olmayan güçlü bir iradesi var. Durumun, ne olduğunu tüm etkenleriyle saptıyor. Devrimci ve şuurlu tavrı şartların zorluğunu aşmasını kolaylaştırıyor. Tahlil için kolları sıvıyor. Kısa ve uzun vadeli maksatları belirliyor. Birleşebileceği tüm güçlerle, ayrım yapmadan birleşiyor. Halk sevgisi, Gazi’nin milletin bahtını değiştirme azmini güçlendiriyor. Çelik iradesini besleyen değerli bir kaynak oluyor. Gazi, memnunluğu bu seçimde buluyor.
Bu sevgi halkı anlamasını onun içindeki cevheri görmesini, ona güvenmesini sağlıyor. Birçok aydın halkı küçümser. Kendine de halka da güvenmez. Bu nedenle bu tıp aydınlar, mandacılar üzere, karamsardırlar. Mustafa Kemal’deki çok güçlü halka inanç anlayışı savaş meydanlarında oluşmuş olmalı. Paşa, Mehmetçikle yazgısını birleştirerek omuz omuza savaşıyor. Böylelikle yaşayarak, vefat kalım ortamında milletin yaratabileceği mucizelere şahit oluyor. Askeriyle birlikte lakin onun bir adım önünde. Milletle alakasında de bu ilkeyi, halkın nabzını tutmayı, onun onayını almayı daima uyguluyor. Onlardan kopmadan ancak bir adım önde oluyor. Bu türlü olduğu için milletini ilerletiyor. Bu bağda kendi de güçleniyor.
TARİH BİLİNCİ
Mustafa Kemal, derin bir tarih şuuruna sahip. İnsanlığın hangi siyasi, toplumsal, kültürel, ekonomik basamaklardan geçtiğini biliyor. Bir devir ileri olan uygarlıklar geri, geriler ileri uygarlığa dönüşebiliyorlar. Dorukta olanlar daima o denli kalmıyorlar. Türkler; tarihte devlet ve ordu kurmada öncü olmuşlar. Bu bilgiler Gazi’nin kendine ve milletine inancını güçlendiriyor. Birçok konuşmasında bundan övgüyle kelam ediyor:
“Biz esinlerimizi gökten ve gaipten değil, direkt doğruya hayattan almış bulunuyoruz. Bizim yolumuzu çizen; içinde yaşadığımız yurt, bağrında yaşadığımız Türk milleti ve bir de milletler tarihinin bin bir facia ve acı kaydeden yapraklarından çıkardığımız sonuçlardır.”
Ayrıca Fransız İhtilali ve daha yakın tarihli Rus (Ekim) İhtilali Paşa’nın niyet dünyasını büyük ölçüde etkilemiş… Gazi, büyük kitlelerin örgütlü gayretiyle insanlığın kendi yazgısını değiştirebildiğinin deneyimine sahip… Askerlik deneyimiyle, sanatıyla da komutanların/liderlerin nasıl mukadderat değiştirici olabildiklerini Çanakkale’de uygulamış ve başarmış. Usta bir kumandan, kendisi üzere vefatı göze almış vatansever askeriyle mucizeler yaratabiliyor.
Gazi’nin Türk tarihinin yanı sıra genel tarih bilgisi de fevkaladedir. Bilgi birikiminde askerlik eğitiminin katkısı da kıymetli olmalı… Ayrıyeten savaş ve askerlikle ilgili kıymetli her metni okuduğunu, incelediğini biliyoruz. Atatürk, İngiliz gazeteci Grace Ellison’a, Napolyon’u ve tüm büyük strateji uzmanlarını incelediğini söylüyor: “Doğaldır ki, ben tüm büyük strateji uzmanlarını incelemişimdir.”
Mazhar Müfit Kansu, Mustafa Kemal’in gelişmeleri gerçeğe en yakın biçimde kestirim etme özelliğinde, tarih bilgisinin tesirini vurguluyor: “Olaylar Paşa’nın istikbali ne kadar dürüst (net) gördüğünü ispat etti. Paşa’nın meziyetlerinden biri de istikbali güzel görmesi idi. Maziyi hale nakleder, halden istikbali keşfederdi.” Geçmişi ve bugünü (tüm gelişmeleriyle) gerçeğe uygun olarak belirlemesi/saptaması, geleceği yanlışsız kestirim etmesini kolaylaştırıyor.
Atatürk, kozmik büyük bir devrimci düşünürdür, devlet adamıdır, askerdir. Kanılarıyla, prensipleriyle, komutanlık ettiği savaşlarla, kurduğu Cumhuriyetle, önderlik ettiği ihtilallerle, kişiliğiyle bugüne ve geleceğe ışık tutuyor. Bize ve tüm mazlum milletlere yol gösteriyor. Atatürk yaşıyor. Yıllar geçtikçe tesiri daha da büyüyor. Daha yeterli anlaşılıyor. Çok çok daha fazla seviliyor, hürmet duyuluyor.
Feyziye Özberk