Mahmut Hamsici
BBC Türkçe | İstanbul
Müslüman Kardeşler örgütünün liderlik yapısında, İstanbul ve Londra grupları ortasında son yıllarda ortaya çıkan tansiyon derinleşiyor.
Mısır’da 2013’te ordunun idareye el koymasını takip eden süreçte, örgütün liderlik kademesinde yaşanan problemler, biri Türkiye başkası İngiltere’de olmak üzere iki başka kanadın ortaya çıkmasına neden oldu.
Örgütün önderlerinden İbrahim Münir’in geçen günlerde Londra’da ömrünü yitirmesi akabinde bu iki kanat ortasındaki rekabet daha da görünür hale geldi.
Bu manzara, dünyanın en büyük siyasal İslamcı hareketlerinden Müslüman Kardeşler’in bölündüğü yorumlarına neden oluyor.
Peki örgütteki bu kriz hakkında neler biliniyor?
Müslüman Kardeşler kimdir?
Müslüman Kardeşler, 94 yıllık geçmişe sahip bir örgüt.
1928 yılında ilkokul öğretmeni Hasan El Benna tarafından kurulan Müslüman Kardeşler, yıllar içinde Mısır’da, fakirler ortasındaki yardım faaliyetlerinin de tesiriyle değerli bir güce ulaştı.
Örgüt, dünyadaki birçok siyasal İslamcı hareketi etkilerken Orta Doğu ve Kuzey Afrika başta olmak üzere çeşitli ülkelerde örgütle direkt yahut dolaylı olarak irtibatlı hareketler oluştu.
Mısır’da farklı devirlerde farklı siyasi ittifaklara giren, şiddet aksiyonları gerekçesiyle periyot dönem üzerindeki baskılar artan örgüt, ‘Arap Baharı’ ile birinci kere iktidara gelme talihini elde etti.
2010 yılının son aylarında Tunus’ta başlayıp çeşitli ülkelere yayılan ve ‘Arap Baharı’ olarak isimlendirilen hareketler dalgası Mısır’ı da etkiledi.
Şubat 2011’de günler süren sokak aksiyonlarının akabinde periyodun Mısır başkanı Hüsnü Mübarek’in 29 yıllık iktidarı sona erdi.
Haziran 2012’de düzenlenen seçimleri, Müslüman Kardeşler çizgisindeki Özgürlük ve Adalet Partisi’nin öncülüğündeki ittifak kazandı.
Yeni cumhurbaşkanı, Muhammed Mursi oldu.
2013 yılında, Temerrüd (İsyan) ismi altında örgütlenen kümeler, Mursi zıddı kitlesel protestolar düzenledi. Bu süreçte ters kümeler ortasında şiddet olayları yaşandı.
3 Temmuz 2013’te periyodun Genelkurmay Lideri Abdülfettah es-Sisi liderliğindeki Mısır ordusu, idareye el koydu.
Buna karşı sokak protestoları düzenleyen Müslüman Kardeşler destekçilerine güvenlik güçlerinin müdahalesi sonucu birçok kişi öldü.
Mısır’da idare, birebir yıl Müslüman Kardeşler’i “terör örgütleri” listesine aldı.
2014’te ise Özgürlük ve Adalet Partisi kapatıldı.
İngiltere ve Türkiye takımları kimlerden oluşuyor?
Bu süreçte örgütün birçok yöneticisi ve üyesi mahpusa atıldı. Bir kısmı yurtdışına çıktı.
Tutuklamalar, Mısır’daki örgüt liderliğini de sarstı.
Süreç içinde biri İngiltere’nin başşehri Londra başkası ise İstanbul’da olmak üzere iki başka önder takımı öne çıkmaya başladı.
Bu iki küme ortasında örgüte kimin hakim olacağına dair hengame derinleşti ve bu kanatlar kamuoyuna açık bir halde karşılıklı ataklar yaptı.
BBC Arapça Servisi’nin Kahire Muhabiri Muhammed Hemeda, örgütteki bölünmenin ideolojik yahut politik nedenlerle yaşanmadığını, bunun kümesi kimin yöneteceğiyle ilgili olduğunu belirtiyor.
Gruplardan birinin önderi, yıllardır İngiltere’de yaşayan İbrahim Münir başkası ise Mustafa Tolba’ydı.
Münir, örgütün süreksiz önderi Mahmud İzzet’in Mısır’da yakalanmasından sonra liderliği vekaleten almıştı.
İbrahim Münir 4 Kasım’da hayatını kaybetti.
BBC İzleme Servisi’ne nazaran Londra kümesi, Mohie El Zayet’i kümenin süreksiz başkanı ilan etti.
İstanbul kümesi ise “Genel Şura Konseyi’nin, cemaatin tüzüğüne uygun olarak Rehberlik Ofisi üyesi Mahmud Hüseyin’i Genel Lider Vekili olarak atadığını” duyurdu.
BBC İzleme Servisi, Hüseyin’in 2013’te Mursi’nin devrilmesi akabinde Türkiye’ye gittiğini ve Adalet ve Kalkınma Partisi hükümeti ile düzgün ilgiler kurduğunu aktarıyor.
Gerilim medya üzerinden de devam ediyor
Bu iki kanat ortasındaki tansiyon, Müslüman Kardeşler çizgisindeki medya ve toplumsal medya kanalları üzerinden de devam ediyor.
BBC İzleme Servisi’nin incelemesine nazaran örgütün ana internet sitesi Ikhwan Online, bu siteyle irtibatlı olan Facebook ve Twitter sayfaları Hüseyin’i destekliyor.
Özgürlük ve Adalet Partisi’nin internet sayfası da yeniden Hüseyin’e takviye veriyor.
Mısır’da hükümeti yanlısı internet haber sitesi Youm7, Türkiye merkezli Watan TV’nin Hüseyin tarafından kurulduğunu öne sürüyor.
Youm7, Hüseyin’in örgütün mali operasyonları ardındaki isim olduğunu, birçok ekonomik aktiviteyi onun yönettiğini öne sürüyor.
Yeni kurulan medya ağı Rassd News Network ise Londra kanadının yanında yer alıyor.
BBC İzleme Servisi’ne nazaran, daha evvel İstanbul’dan yayın yapan fakat Haziran ayında İstanbul’dan ayrılan Mekameleen TV de Londra kanadını destekliyor üzere görünüyor.
‘Gençler grubu’
BBC Arapça Servisi’nin Kahire Muhabiri Hemeda, örgütte son periyotta bu iki küme dışında bir de Mısır merkezli öbür bir kümenin ortaya çıktığını söylüyor.
Bu kümenin gençlerden oluştuğunu ve çalışmalarını gizlice yürüttüğünü belirten Hemeda, bu takımın gençlerden meydana gelen bir liderlik oluşumunu savunduğunu aktarıyor.
Hemeda, bu gruptakilerin yeni liderliğin Mısır’da yahut yurtdışına olabileceğini lakin kıymetli olanın gençlerden oluşması gerektiği üzerinde durduklarını söylüyor.
Bundan sonra ne olabilir?
Hemeda, İbrahim Münir’in on yıllardır örgüt içinde kıymetli bir isim olduğunu, bunun İngiltere kanadı için büyük bir kayıp manasına geldiğini, münasebetiyle bu kanadın daha az güçlü bir duruma düştüğünü düşündüğünü belirtiyor.
Mısır’da Müslüman Kardeşler’e yönelik şiddet aksiyonlarıyla ilgili suçlamaların yer aldığı kapsamlı davaların devam ettiğini belirten Hemeda, örgütün önümüzdeki periyotta Mısır siyasetinde bir tesirinin olmayacağı görüşünde.
Örgüt başkanlarının büyük bir kısmının 70 yaş üstünde olduğunu söyleyen Hemeda fakat genç örgüt üyelerinin ileride bir değişime neden olması ihtimalinin bulunduğunu söylüyor.