Türkiye yüzyılının birinci güç tepesi olan ‘1.Enerjide Türkiye Yüzyılı Zirvesi’, Güç ve Olağan Kaynaklar Bakanlığı’nın himayelerinde, Albayrak Medya öncülüğünde gerçekleştiriliyor. 30 Ocak Pazartesi günü Four Seasons Bosphorus Hotel’de düzenlenen tepede petrol ve doğalgazdan, elektrik, madencilik ve yenilenebilir güç kesimlerine kadar Türkiye’nin gelecek yüzyılına damga vuracak mevzu başlıkları ele alınacak. Tepe TVNET, TVNET Radyo ve Yeni Şafak Youtube kanalında canlı yayınlanıyor.
Türkiye’yi inançlı limana taşıyacak yol haritasının da muhakkak olduğunu vurgulayan Dönmez, “Türkiye Yüzyılı. Türkiye Yüzyılı, geleceğin Türkiye’sinin vizyon dokümanıdır. Büyük ve Güçlü Türkiye’nin kızılelmasıdır. Çocuklarımıza, gençlerimize miras bırakacağımız müreffeh Türkiye’nin ayak sesleridir. Geçmişimize kilit vuranlara, ipotek altına alanlara inat, geleceğimizin, gelecek yüzyılımızın muvaffakiyet anahtarıdır.
Bu büyük gayelere bizleri taşıyacak ana öge ise güçtür. Gücün büyük oranda yerli kaynaklar, yerli teknoloji ve yerli insan kaynağıyla üretimi olmazsa olmazımız. 6 yıl evvel Ulusal Güç ve Maden Siyasetimizi açıklarken güçlü bir niyet beyanında bulunmuştuk. Bugün geldiğimiz noktada açıkladığımız strateji dokümanındaki pek çok hususu hayata geçirdiğimizi görüyoruz. Artık ise artık Yüzyılın Gücü ile yeni bir sayfa açıyoruz.
Karadeniz gazı, nükleer güç, doğal gaz depolama, LNG, FSRU tesisleri, gaz merkezi, yenilebilir güç, az toprak elementleri, bor ve başka madenlerde uç eser üretimi üzere her bir bahis aslında bugünün ya da yarının sıkıntısı değil, gelecek 50 yılın, 100 yılın problemi.
Nükleer güç diyoruz mesela kullanım ömrü 60 + 20 yıl. Konvansiyonel santrallerin yanı sıra SMR’ları yani küçük ve orta ölçekli nükleer santralleri de gündemimize aldık. Arkadaşlarımız şu an yönetmelik üzerine çalışıyorlar. Tabi bu santrallerin nispeten maliyetleri daha düşük, inşa süreçleri daha süratli. Mobilitelerinin olması tabi ki gereksinim duyulan yerde süratli bir biçimde inşa edilmelerini de kolaylaştırıyor.
Karadeniz gazı şu anki rezerviyle 30 yıllık gereksinimimizi karşılayacak büyüklükte. Yeni keşiflerle inşallah bu mühlet daha da uzayacak. Doğal gaz iletim, dağıtım, depolama işleri en az 50 yıla hatta daha fazlasına tekabül ediyor. Yenilenebilir güç hakeza her bir tesisin en az 30-35 yıllık kullanım ömrü var” diye konuştu.
‘Kısa vadeli değil uzun vadeli düşünüyoruz’ diyen Dönmez şöyle devam etti: “Türkiye Yüzyılı’nın gücünü gelecek yüzyıla taşıyacak vizyonun ismine Yüzyılın Gücü dedik. Hani tarihimizden ilham alarak bir benzetme yapacak olursak, güç, çınar ağacı üzeredir. Kalkınmanın, üretimin sırtını yasladığı güçlü bir yapısı vardır. Kökleri en derindedir ancak kollarıyla büyük bir alanı kaplar. Ömrü de epeyce uzundur. Güç yatırımlarımızın da mantığı budur. Kısa vadeli değil uzun vadeli düşünüyoruz. Tıpkı bir çınar üzere kökleri derinde lakin yapraklarıyla geleceğe uzanıyoruz. Sağlam, sarsılmaz yapısıyla Türkiye’nin büyümesini, gelişmesini, kalkınmasını sırtlıyoruz.Türk iye Yüzyılı, güçte bağımsızlığın yüzyılı olacak. Bunun için bütün plan ve programlarımızı hazırladık. İşte Karadeniz gazı… İnşallah birinci fazı Mart ayında devreye girecek. Tam kapasite üretimde inşallah gaz gereksinimimizin dörtte birini buradan karşılayacağız. Bu ne demek? Türkiye’nin gaz ithalatının dörtte bir oranda azalması demek. Bu, Türkiye’nin gaz müzakeresi yaparken elinin daha güçlü olması demek.
Gaz merkezi olma maksadına yürüyen Türkiye’nin piyasada daha fazla kaynak çeşitliliği oluşturması demek. Bu nedenle Türkiye’nin güçte bağımsızlık maksadının en değerli argümanlarından biri yerli gazımız. Biliyorsunuz doğal gazda dışa bağımlılık oranımız yüzde 95’lerin üzerinde. Karadeniz gazı bu yükü vakit içerisinde hafifletecek inşallah. Karadeniz gazında deniz tabanının 2 bin 200 metre altına boru yerleştirme süreçlerini geçtiğimiz yıl tamamlamıştık biliyorsunuz. Çalışmaların hangi şiddetli ve teknolojik ekipmanlarla yapıldığının zihinlerde canlanması için şöyle tabir etmek istiyorum. Denizin 2 bin 200 metre altı canlı hayatının dahi olmadığı bir alan. Oradaki bütün iş ve süreçleri uzaktan kumandalı robotlarla, yazılımlarla, gelişmiş su altı kameralarıyla yapıyoruz. Üstelik şunu da büyük bir gururla söz etmek istiyorum. Su altı robotundan kullandığımız yazılıma kadar ekipmanların büyük bir kısmı yerli teknoloji eseri. Karadeniz gazı, Türk mühendisliğinin derin deniz sondajcılığında kendini kanıtladığı bir alan oldu. Biliyorsunuz Karadeniz’de bunlar açtığımız birinci kuyular değil. Daha evvel memleketler arası şirketlerle kiralama adabıyla çalışıyorduk.
Şimdi ise büyük oranda kendi imkânlarımızla faaliyet gösteriyoruz. Bu da bize ne sağlıyor? Hareket kabiliyeti esnekliği sağlıyor. Daha evvelki faaliyetlerimizin takvimlerndirmesini şirketlerin uygunluk durumuna nazaran yapıyorduk. Lakin artık o denli değil.
Arkadaşlarımız dataları okuyor, işaretliyor, tahlil ediyor, diyorlar ki şu bölgeye yoğunlaşacağız. Süratli bir iş takvimi oluşturuyoruz ve o bölgede arama ya da sondajlarımıza başlıyoruz. Karadeniz gazını örnek alırsak güç bağımsızlığımıza evvel yerli ekipman, yerli teknoloji ve yerli insan kaynağıyla başladık. Bu gelişmeler beraberinde kaynak bağımsızlığını getirdi. Karadeniz’de deniz tabanına yerleştirilecek toplam 42 ünitenin 33’ünü deniz tabanına indirdik.
Bu ekipmanların en değerlilerinden biri olan toplama ve dağıtım haznesi, Peçenek ve Çepni ismini verdik onlara, bu ekipmanları deniz tabanına muvaffakiyetle indirdik. Derin deniz ana kordon çizgisini deniz tabanına döşemiştik. Ocak ayı başlarında da kesin etütlerine başladık.
Denizden gelecek gazı karada işleyecek Doğal Gaz Sürece Tesisimizin inşasının da yüzde 90’ını tamamladık. Tesisin devreye alınması için gerekli işlev testlerine de etap evre başladık. Tekrar ocak ayında deniz tabanındaki montaj çalışmaları tamamlanarak, orada da birinci test çalışmalarına başladık. Fatih Sondaj Gemimiz Türkali-11 kuyusundaki sondajını tamamladı. Böylelikle Faz-1 için gereken bütün kuyuların sondajını tamamlamış olduk. Yavuz, Türkali- 5 kuyusunda üst tamamlama, Yasal de Türkali-10 kuyusunda yakın vakitte alt tamamlama operasyonlarını bitirecek.
Çaycuma-1 kuyusundaki keşfin akabinde o bölgede de yeni sondaj çalışmalarımız olacak. Bölgeye komşu emsal yapıdaki öbür jeolojik alanlarda yapacağız bu sondajları. Oralardan da inşallah milletimize yeni muştular vermeyi umut ediyoruz.
İnşallah bu muştuların devamı geldikçe ve dünyadaki fiyat oynaklığı azalmaya başladıkça bunları indirim olarak vatandaşlarımıza da yansıtacağız. Geçtiğimiz hafta endüstrinin kullandığı doğal gaza yüzde 13,10; elektrik hedefli doğal gazda da yüzde 16,67 oranında indirim yaptık. 2022 Kasım’dan bu yana endüstrinin kullandığı doğal gazda toplam yüzde 24,5 ila yüzde 38 oranında bir indirim oldu. Bu durumun tabi evvel üretim maliyetlerinde ve en niayetinde de enflasyonda da bir düşüşe yol açmasını bekliyoruz.
Bir başka indirimde elektrikten geldi biliyorsunuz. Hür piyasadaki elektrik tavan fiyatını 2021 Aralık’ta 4.800 TL/MWh’den 4.200 TL/MWh’ye indirmiştik biliyorsunuz. Geçtiğimiz hafta da yeni bir düzenlemeyle tavan fiyatını 4.200 TL’MWh’den 3650 L’MWh’ye düşürdük. Böylelikle özgür piyasadan elektrik alan büyük sanayi kuruluşlarımızın maliyetlerinde %15’e kadar bir düşüş olacak. Fiyatlardaki düşüş seyrederse mart ayı içerisinde bir indirim olabilir.
Değerli konuklar,
Doğal gazla ilgili son vakitlerde yalnızca üretim değil FSRU ve doğal gaz ihracatı mevzularında da değerli gelişmeler yaşıyoruz. Üçüncü FSRU gemimiz de gelecek. İnşallah bu hafta sonu ülkemizde olacak. Gemimizi, Saros FSRU terminalimizde kullanmak üzere orada demirleyeceğiz.
İnşallah, Sayın Cumhurbaşkanımızın iştirakleriyle Türkiye’nin yeni FSRU gemisini hizmete alacağız. Saros FSRU ile tüketimin ağır olduğu Trakya bölgesine yeni bir giriş noktası daha kazandırmış olacağız. Daha da kıymetlisi, gaz ticaret merkezi amacımız doğrultusunda başta Balkanlar olmak üzere bölgesel gaz ticaretinde daha faal bir oyuncu olacağız.
Biliyorsunuz gaz ticareti merkezi için uzun müddettir ağır bir güç diplomasisi yürütüyoruz. Son 1 yılda Avrupa’dan Orta Asya ve Körfez’e kadar 15 ülkeyi ziyaret ettik. Kaynak ülkelerin büyük bir kısmıyla görüşmeler yürüttük. Bunlardan kimileri daha evvel gaz tedariki yaptığımız ülkelerdi. Kimileriyle ise daha evvel hiç gaz ticaretimiz olmamıştı. Bunların yanı sıra tüketim tarafında da bölgemizdeki ülkelerle de görüşmeler, müzakereler yürütmüştük. Birinci adımı geçtiğimiz aylarda Bulgaristan ile attık. Bulgaristan ile 2035’e kadar sürecek yıllık yaklaşık 1,5 milyar metreküplük gaz tedarik mutabakatı imzaladık. Bu kapasite Bulgaristan’ın yıllık gaz tüketiminin yaklaşık yüzde 30’una denk geliyor.
13 yıllık müddette Bulgaristan’a toplam 20 milyar metreküplük bir gaz akışı olacak. Bulgaristan’ın yanı sıra Kuzey Makedonya, Romanya ve Moldova ile de misal süreçleri yürütüyoruz. Gerek gaz tedariki gerekse de ülkelerin iletim kapasitelerini artırmak için vereceğimiz mühendislik ve servis hizmetleri üzere pek çok hususu müzakere ettik. Görüşmelerimiz devam ediyor.
Yeni yatırımlarla bölge ülkelerine çok kısa bir müddette 3 kata kadar doğal gaz tedariğinde artış potansiyelimiz var.
Az evvel de bahsettim bunun için yeni kaynak ülkelerle görüşmeler yaptık. Ve buradan birinci kere ilan edeceğim yeni bir gelişmeyi sizlerle paylaşmak istiyorum. Şu an BOTAŞ Genel Müdürümüz Umman’da. Umman ile yeni bir gaz alım muahedesi imzalıyoruz. Umman’dan yıllık 1,4 milyar metreküplük gaz tedarik edeceğiz ve mutabakatımız 10 yıl geçerli olacak. Daha sonra yeniden uygun koşullar oluşursa muahedeyi uzatma imkânımız da var.
Başta Avrupa olmak üzere dünyanın gaz tedariki zahmeti çektiği bir periyotta, Türkiye, gaz ticaret merkezi olmak için bütün adımları atıyor.
20 yılda doğal gaz alanında yerli gaz, doğal gaz depolama, LNG, FSRU, memleketler arası boru sınırları, organize toptan doğal gaz satış piyasası üzere bizi gaz ticaret merkezi yapacak yatırımları hayata geçirdik. Bir karşılaştırma yapacak olursak Türkiye gaz pazarı önümüzdeki devir büyük bir süpermarket üzere çok farklı seçeneklerin yer aldığı bir yapıya kavuşacak.
Ticaret merkezinin mantığı olan çok oyunculu, çok kaynak girişli, çok kontrata ve yüksek bir hacme sahip piyasa varlığına ulaşacak. Doğal gazın üretilmesi, ithal edilmesi, ticaretinin yapılabilmesi ve ihraç edilebilmesi için kâfi altyapıya, teknik donanıma, mental idare ideolojisine, milletlerarası bilgi ve birikime sahibiz. Bundan sonraki maksadımız üretici ve tüketici ülkeleri bir ortaya getirmek ve bölgesinde referans gaz fiyatının belirlendiği gaz ticaret merkezi haline gelmek.
Bu kapsamda, İstanbul’da 14-15 Şubat tarihlerinde İstanbul Gas Summit düzenleyeceğiz. Orta Doğu, Akdeniz, Hazar ve Orta Asya’nın kaynak ülkeriyle, Avrupa’nın tüketici ülkelerini bir ortaya getireceğiz. Zirvemizin mottosunu yani sloganı da yeniden birinci kere buradan açıklıyorum, “Securing the Future Together” yani “Geleceği Birlikte İtimat Altına Almak” olarak belirledik. Bilhassa şu çalkantılı devirde daha fazla itimat ve iş birliğine vurgu yapmak için bu türlü bir sloganla yola çıktık. Türkiye olarak bizler bu mevzuda her vakit üzerimize düşeni yerine getirmeye hazırız.
Zirvede Güç Bakanlarının yanı sıra kamu kurum ve kuruluşlarının, özel bölümün ve milletlerarası güç örgütlerinin üst seviye temsilcilerini ağırlayacağız. Dorukta, global gelişmelerin güç bölümüne tesirlerini, arz-talepteki değişimleri, fiyatlandırmaları ve global arz güvenliği bahislerini ele alacağız. İstanbul, inşallah yeni devirde kıymetli bir misyon daha üstlenecek ve gücün de başşehri, yeni merkezi olacak.
Zaten İstanbul’un tarihî bir birikimi var. Artık bu birikimden daha inançlı bir gelecek inşa etmek ismine faydalanacağız.
Diğer yandan güç iş birliğimizi daha fazla ülkeyle daha farklı mevzularda geliştirmek için Güç Forumu sistemleri tesis ediyoruz. Azerbaycan ve Almanya ile bu mekanizmayı tesis ettik. Her bir toplantıda ülkelerimiz ismine kıymetli çıktılar elde ettik. Bu mekanizmayı ABD ve Japonya ile de yakın vakitte işleteceğiz. Bu sene içerisinde inşallah her iki ülkeyle de birinci toplantıları yapmayı planlıyoruz.
Değerli konuklar, Sözlerime burada son verirken, doruğun düzenlenmesinde emeği geçen Albayrak Medya’nın kıymetli yöneticilerine teşekkürlerimi sunuyorum. Tepenin bütün iştirakçilere ve güç dalımıza hayırlar getirmesini temenni ediyorum.”