“Juliet ve Romeo’yu nasıl bilirsiniz?” diye sorsam… Ve muhtemel cevaplarınıza karşılık olarak, “Şimdi, bildiğiniz her şeyi unutun” desem…
“Juliet ve Romeo” oyunu, “Romeo ve Juliet” efsanesine farklı bir yerden yaklaşıyor, her şeyi tekrar kuruyor. Oyun sayesinde kahramanlarımız yattığı yerde karşıt dönmüş olmalı sanıyorum. Neden bu ikilinin ölmüş olduğunu varsaydım şu an sanki? Shakespeare öldüğü için mi, aşk öldüğü için mi, evlendikleri için mi?!
Pastırma yazı çekilmemişken kentten, 26’ncı İstanbul Tiyatro Festivali’nde “Juliet ve Romeo” izleyecek olmak metot tarz romantik bir hava getirmişti akşama. Ya da benim canım o denli koklamak istiyordu. Eminim âlâ gelecekti oyun zira şurada son romantikler olarak kaç kişi kalmıştık, değil mi? Üstelik oyundan sonra tiyatromuzun altından girip üstünden çıkacağımız, anılarıma “çekilmemiş fakat özel bir gecenin fotoğrafı”nı ekleyeceğimi şimdi bilmiyordum. Oyun “Romeo ve Juliet” değil “Juliet ve Romeo” olarak metni, aşkı, bağlantıyı aykırısından okuyordu. Ya da Shakespeare’in vakti için aykırı, bizim için düz? Yok galiba, iki düz bir aykırıydı seyrettiğim oyun.
Fotoğraf: Bath Ustinov Juliet’ler daima ayık aslında, Romeo’ların maskesi düşmüş olabilir biraz daha. Romeo gerçek mi, mekanik mi? Juliet canı nasıl isterse o denli mi görüyor, yoksa sevmeye baht mı veriyor? Kim gerçekçi, kim romantik, kim âşık, kim değil? Şimdilerde münasebetler çetin bir sınanışta; Romeo ve Juliet hiç ölmemiş ve birlikte kaçıp evlenmiş olsalardı ne olurdu?
Sahnede oyuncular bu senaryoyu anlatıyor bize. Kavuşmuş bir Juliet ve Romeo’yu. Lakin birbirini tüketen bir döngünün içinde son deva olarak anlatıyorlar yaşadıklarını. Neden olmadığını anlamaya çalışıyor, nedenlerini sorguluyorlar.
“Romeo: Günah dudaklarımdan mı geçti? Tatlı bir dürtüyle işlenen bir günah! Ver bana günahımı geri. (Tekrar öper.)
Juliet: Kitabına uydurup öpüyorsunuz beni.”
Böyle yazmış William Shakespeare ve devam etmiş:
“Romeo: Davetli değildik, Juliet’in ailesinin maskeli balosuna baskın yapıp girdik. Onu gördüm. Tavuk kılığındaydı. O anda…
Juliet: Tavuk değil! Anka kuşu!”
“Hayır, tavuk – Hayır, Anka kuşu – Hayır, tavuk – Tamam, Anka Kuşu olsun…” diye yorumlamış oyunun müellifi, tasarlayanı, direktörü Ben Duke. İki metinden, iki örnek ortasındaki tezatlık çok tatlı bir cinlik üzere geldi bana.
Sahnede olup bitenler seyircilere sorular armağan ediyor: Şu an ruhumuz mu öldü bu kör mümkünce tertipte, âşık olmaya gücümüz mü kalmadı? Dileklerimiz mı terk etti vücudumuzu, yoksa aşk bir devinimle öteki bir surete mi büründü? Evlilik mi aşkı öldürdü yoksa, o aslında hiç yok muydu? Erkek ve bayan olma zorunluluğunun ortasından kaçıp gitti mi aşk ya da hayat arbedesinde kaza kurşununa kurban mı gitti? Sahnede seyrettiğimiz 75 dakika içinde bütün bu sorular kovaladı peşimi. Çok keyifli da oldum, boynum da büküldü fakat en fazla da güldüm doğrusu. Esasen yanıtı yoktu soruların oyunda galiba, yaşarken de bulamıyorduk onları.
Birleşik Krallık sahnesinin günümüzdeki en büyüleyici direktörlerden biri kabul edilen Ben Duke, birinci defa şenlikte yer almış, gerçekten ne hoş olmuş. Kendisiyle tanışmanın zevkinin yanında kutsallarla eğlenme ve yüzleşme cüretine de şapka çıkardık.
Fotoğraf: Bath Ustinov Oyundaki danslardan bilhassa bahsetmem gerek. Güya bütün gece dans etmiş üzere adrenalin pompaladığım, nefes nefese kaldığım, içlendiğim, eğlendiğim oyunda kelamların kararının yerine birtakım yerlerde dans o kadar kuvvetli geçmiş ki! Dans, jimnastik ortası bir hareket performans sahnesi boyunca yuvarlanan iki insan vücudu, eşitliği, cinselliği, cinsiyetsizliği, aşkı, nefreti, sevgiyi ancak öfkeyi de birebir vakitte, bir metinle böylesine etkileyici anlatabilir miydi?! Bu kısım elbette oyunculuk maharetini selamlıyor. Öte yandan bu oyunda da temel ögelere dair dikkat cazip olan “sadelik”. Hem dekor hem kostüm hem de reji tercihlerinde bir duruluk, olumlu manada bir gündelik hal var. Ki metnin anlatmak istediklerini bu sadelik oldukça kolaylaştırıyor.
Müzikler de sıkça başvurulmamasına karşın oyunun dinamik damarlarındandı. Romantik müziklerin klasikleşmiş örnekleri oyunda her duyulduğunda, salon hülyalara dalıverdi. Hatta Shazam’layan seyirciler de vardı, biraz gençtiler galiba. Oyunda ekran ışığının ne kadar dikkat dağıttığını düşünmemeleri biraz kalbimizi kırdı. Demem o ki müzikler çaktırmadan oldukça rol almıştı oyunda.
Neyse yeniden dağıldım; toparlıyorum… “Juliet ve Romeo” artık bulunmayan aşk hakkında, “belki evvelden de yoktu” diye kaşıyor başımızı. Bayanın, erkeğin algı dünyasını soyuyor, çıplak bırakıyor onları. Ve bütün bunları çarpıcı bir metin matematiği, ritim fiyat üzere seyirciyi etkin tutan dinamik rejiyle, oyuncuların/dansçıların özünü çılgınca sadelikte buldukları performanslarıyla, anımsattığı müzikleriyle hem tiyatro hem “reality show” kıvamında kavuruyor da kavuruyor.
Bir kulp takmayı denedim lakin olmadı, bu lezzet uzun mühlet damağımda kalacak. Ne gülücüklerdi onlar…
Künye:
Lost Dog
Shakespeare’in ‘Romeo ve Juliet’ oyunundan hareketle
Tasarlayan, Yazan, Yöneten: Ben Duke
Yardımcı Direktör: Raquel Meseguer
Işık Tasarımı: Jackie Shemesh
Sahne ve Kostüm Tasarımı: James Perkins
Prodüksiyon Yöneticisi: Dave Sherman
Teknik Sahne Amiri: Tanya Stephenson
Oynayanlar: Kip Johnson, Solène Weinachter
Bu hafta ne izliyorum?
Şahları da Vururlar