SIĞINMACILARIN TOPRAKLARINA KAVUŞMASI İÇİN ŞAM’DA MASA
Suriye’de iç savaştan kaçanlar bölge ülkelere sığındı. Türkiye’de 5 milyon mülteci olduğu iddia edilirken 1.5 milyon da Lübnan’ın kapısını çaldı. Mevtten kaçanlara konut sahipliği yapan Beyrut, yurtlarından uzakta kalan ailelerin geri dönüşü için kapsamlı bir planı masaya koydu. Bu kapsamda rejimle belirli başlı hususlarda görüşmeler yürütüldü. Tarafların 16 Ağustos’ta Şam’da bir ortaya geldiği kamuoyuna yansıdı.
BATI BAŞKENTLERİNDEN ‘HALA İNANÇLI ORTAM YOK’ ELEŞTİRİLERİ
Bu süreçte Batılı başkentlerden itirazlar yükseldi. Dönüş için inançlı ortam bulunmadığı tenkitleri yapıldı. Lakin her ay 15 bin Suriyelinin dönüşü üzerinde uzlaşıldığı ileri sürüldü. Lübnan’da yayın yapan Elnashra, konuta dönmek isteyenlerin rejimin göndereceği otobüslerle taşınacağını kaydetti. BM Mülteciler Yüksek Komiserliği nezaretinde gerçekleşecek düzenekle bir yılda 200 bin kişinin dönüşü sağlanacak.
SURİYE’YE DÖNÜŞ PLANI
Ülkelerindeki savaştan kaçarak Lübnan’a sığınan Suriyeli mültecilerin tertipli formda dönüşü için hazırlanan kapsamlı plan yürürlüğe konuyor. Sığınmacıların Suriye hükümeti tarafından gönderilen otobüslerle taşınacağı belirtildi. Süreç, Lübnan Emniyet Genel Müdürlüğü ve BM Mülteci Ajansı nezaretinde olacak. 10 gün içinde yola çıkacak birinci konvoya hudut kapısına kadar Lübnan Kızılhaçı eşlik edecek.
Lübnan’ın evvelki gün ayda 15 bin Suriyeli mülteciyi anavatanlarına geri döndürme planını uygulamaya başladığı bildirildi. Ülkede bağımsız yayın yapan Elnashra haber sitesine nazaran, plan kapsamında Şam idaresiyle müzakereler yürütüldü. Meskene dönmek isteyen Suriyeli mülteciler Suriye hükümeti tarafından gönderilen otobüslerle taşınacak. Süreç, Lübnan Genel Güvenlik Müdürlüğü ve BM Mülteci Ajansı nezaretinde Lübnan ile Suriye ortasındaki Mesnâ kapısına kadar onlara eşlik edecek olan Lübnan Kızılhaçı ile işbirliği içinde gerçekleşecek.
Elnashra’ya nazaran, birinci konvoy 10 gün içinde yola çıkmayı planlıyor. Lübnan Genel Güvenlik Müdürlüğü tarafından açıklamada, “Herhangi bir mahzur çıkmazsa, yaklaşık bir yıl içinde 200 bin Suriyelinin geri dönüşü organize edilebilir” denildi. Lübnan Yerinden Edilenler Bakanı İssam Şerafeddin 4 Temmuz’da, Lübnan hükümetinin, yerinden edilmiş 15 bin Suriyelinin her ay anavatanlarına dönüşünü garanti altına alacağını duyurmuştu. Lübnanlı yetkililer, Lübnan’ın bu mevzudaki memleketler arası konumu ne olursa olsun planını uygulayacağını, zira değerli sayıda mültecinin varlığının, halihazırda gibisi görülmemiş bir krize saplanmış olan ülke iktisadına ağır bir yük getirdiğini söylemişti.
1.5 milyon Suriyeli sığınmacının yaşadığı Lübnan, kişi başına dünyanın en fazla mülteci sayısına mesken sahipliği yapıyor. Lübnan’ın plan kapsamında Şam rejimiyle belirli başlı bahislerde görüşmeler yürüttüğü ve tarafların 16 Ağustos’ta Şam’da bir ortaya geldiği kamuoyuna yansımıştı. Bu süreçte Batılı başkentlerden itirazlar yükseldi. Kanadalı bir bakan 17 Ağustos’ta Lübnan ziyareti sırasında Suriye’nin milyonlarca mültecinin konuta dönmeye başlaması için şimdi inançlı olmadığını söyledi. Fakat müzakerelerde her ay 15 bin Suriyelinin dönüşü üzerinde uzlaşıldığı ileri sürüldü.
Türkiye’de de gerek muhalefet gerek iktidar cephesinde milyonlarca Suriyeli mültecinin ülkelerine planlı bir halde dönüşü için tartışmalar sürüyor. Yaklaşık 9 yıldır süren Suriye’deki iç savaşın sonucu olarak milyonlarca Suriyeli komşu ülkelere yerleşti. Bu süreçte kapılarını en fazla Suriyeliye açan ülkeler Türkiye, Lübnan ve Ürdün oldu. Fakat son yıllarda bu ülkelerin kamuoyunda ağır mülteci nüfusunun, ekonomik, siyasal ve toplumsal meselelere neden olduğu istikametindeki tenkitler artmaya başladı. BM datalarına nazaran, Türkiye 3 milyon 744 bin 926 bireyle en fazla Suriyeli mülteciyi barındıran ülke pozisyonunda. Bu, bölge ülkelerindeki Suriyeli mültecilerin yüzde 65,5’ine denk geliyor.
Nüfusa oranla yoğunluk açısından ise birinci sırada Lübnan bulunuyor. Ülkede 918 bin 974 Suriyeli mülteci yaşıyor ve bu da ülke nüfusunun yaklaşık yüzde 25’ine denk geliyor. Ürdün’de ise 654 bin 266 Suriyeli mülteci bulunuyor. Bu ülkeleri daha düşük sayılarla Irak (231 bin 831) ve Mısır (129 bin 779) takip ediyor. Yapılan araştırmalar, bölge ülkelerinde yaşayan Suriyelilerin büyük bir kısmının ülkelerine dönmek istediğini gösteriyor. BM’nin Lübnan, Ürdün, Irak ve Mısır’da yaşayan Suriyelilerle yaptığı ve Mart 2019’da yayımlanan araştırmasına nazaran Suriyelilerin yüzde 75,2’si bir gün Suriye’ye dönmeyi umuyor. Dönmeyi düşünmeyenlerin oranı yüzde 19,3 iken, yüzde 5,5 de kararsız olduğunu söylemiş.
Ancak ankete katılanların yalnızca yüzde 5,9’u 12 ay içinde Suriye’ye dönme eğiliminde olduğunu belirtmiş. Suriye’ye dönmeye karar verenlerin bu kararları alma nedenleri ise şöyle: Güvenliğin sağlanması, hizmetlere erişim, konut imkanı, askerlikten muafiyet, iş imkanı. “Suriye’nin neresine dönmek istersiniz?” sorusuna ankete katılanların yüzde 93’ü “kendi şehrimize” yanıtını vermiş. Dönülmek istenen kentlerin başında Dara, Şam, Humus ve Halep geliyor.