İş dünyasında toplumsal cinsiyet, etnik köken ve öbür kimlik farklılıklarının nasıl sistematik olarak yine üretildiği bahislerinde araştırmalar yapan Zanoni, iş dünyasında farklılıkların sadece bireyler ortası ayrımcılıkla hudutlu olmadığını, tersine organizasyonel sistemlerin farklılıkları yapılandırdığını belirtti. Zanoni, “Farklılıklar, sırf bireylerin kimliklerinden kaynaklanan bir sorun değil. Çeşitlilik, kapitalist tertiplerde misyonların, yetkinliklerin ve fiyatların nasıl tanımlandığına dair derin bir sistematik yapıdan besleniyor” dedi. Zanoni, şöyle devam etti:
Eşitsizlik üretiliyor
“Dijital teknolojiler ve yapay zekâ algoritmaları iş dünyasında farklılıkların organize edilme biçimlerini değiştirdi. Facebook ve Google üzere büyük teknoloji şirketlerinin algoritmaları geçmişte var olan eşitsizlikleri tekrar üretiyor. Bu yapay zekâ dayanaklı yapılar sadece teknolojik bir araç değil, tıpkı vakitte önyargıların yine üretiminde kritik bir aktör. Algoritmalar, geçmiş datalardan öğrenir ve bu bilgiler eşitsizlik içeriyorsa, algoritmalar da bu eşitsizlikleri devam ettirir. Örneğin, Facebook reklamlarının cinsiyete dayalı olarak farklı işler sunduğu bilinir. Bayanlar, erkeklere oranla daha az üst seviye iş ilanıyla karşılaşmıştır. Algoritmalar, geçmiş bilgilerden öğrenir ve bu bilgiler genelde eşitsizlik içerdiği için, eşitsizlikleri yine üretir. Bu durum, algoritmaların toplumsal eşitlik yaratmasını zorlaştırır. Lakin bu örnekler çoklukla internet üzere açık sistemlerden gelen bilgilerle ilgilidir. Örgüt içindeki kapalı data sistemlerinde durum farklı olabilir. Şirketler kendi bilgi setlerini denetim edebilir ve bu bilgiler üzerinden algoritmalar oluşturabilir. Bu durum, fırsatlar yaratabilir. Bu nedenle platform iktisadı ve dijital teknolojilerin işçi-işveren münasebetlerindeki tesirlerini tahlil etmek benim için kıymetli bir araştırma alanı haline geldi. Platform iktisadı, yalnızca teknolojik değil, tıpkı vakitte toplumsal bir dönüşüm sürecidir. Bu dönüşüm, eşitsizliklerin tekrar üretilmesi ya da kırılmasında kritik bir rol oynar.”
Adil tasarım
Zanoni, algoritmaların önyargı barındıran yapısına karşın, fırsat eşitliği ve kapsayıcılık potansiyeli sunduğunu söz etti. Bunun için önyargısız biçimde kendi elde ettiği datalar ile bilgi tabanlarını geliştiren dijital platformların fonksiyonelliğine dikkat çekti. İşbirlikçi iktisadın ve dijital çalışma platformlarının, klasik istihdam modellerinin dışında kalan bireyler için yeni gelir kaynakları yarattığını belirten Zanoni, çalışma platformlarının, meskenden çıkamayan, kırsal bölgelerde yaşayanlar, engelli bireyler ve gelişmekte olan ülkelerdeki emekçiler için ekonomik fırsatlar sunma potansiyeline sahip olduğunu söyledi. Zanoni, dijital teknolojilerin adil bir formda tasarlandığında ekonomik eşitlik ve toplumsal kapsayıcılığı artırabileceğini vurguladı. Fakat bu gayeye ulaşmak için algoritmaların dikkatlice düzenlenmesi ve şirketlerin data siyasetlerinin şeffaf olması gerektiğine dikkat çekti.
1 TL’lik yatırım 4,16 TL değerinde
Türkiye teknoloji perakendeciliği ve e-ticaret markası Teknosa, Habitat Derneği iş birliğiyle 18 yılda yaklaşık 35 bin bayana ulaştığı ‘Kadın için Teknoloji’ eğitimlerinin son 3 yılda yarattığı toplumsal etkiyi açıkladı. Tahlile nazaran, projeye son 3 yıldır yapılan her 1 TL’lik yatırım 4,16 TL pahasında toplumsal yarar sağladı.
Eğitimlere katılan bin bayanla gerçekleştirilen anket sonuçları da projenin sağladığı faydayı sayılarla ortaya koydu. Buna nazaran iştirakçilerin yüzde 95’i internet ve toplumsal medya maharetlerini geliştirirken, yüzde 90’ı eğitimde öğrendiklerini günlük ömrüne adapte etmeye başladı. Dijital okuryazarlık alanında da kıymetli kazanımlar elde eden bayanların yüzde 95,6’sı, dijital medyada ulaştığı bilgileri sağlam kaynaklarla doğrulamayı öğrendi. Ayrıyeten iştirakçilerin yüzde 93’ü meslek planlarını oluştururken bu eğitimlerden faydalandığını söz etti.
Çalışmaya nazaran bayanlar dijital dünyada daha şuurlu ve inançlı bir biçimde hareket etmeyi öğrendiler, toplumsal medyada içerik üretme, fotoğrafçılık ve grafik tasarım hünerleriyle daha yaratıcı ve profesyonel projelere imza atmaya başladılar, dijital dünyada daha güçlü bir varlık göstererek, iş ömürlerine daha güçlü katkılar sundular, yenilikçi teşebbüsler ve iş projeleri için gerekli dijital marifetleri geliştirdiler ve ekonomik bağımsızlıklarını kazanmada kıymetli bir adım attılar.